Bron: www.knvb.nl
Iedereen wil zich veilig en op z’n gemak voelen bij de voetbalclub. Als bestuur ben je verantwoordelijk voor een veilige sportvereniging. Dit is een vereniging waarin sportplezier centraal staat en waar geen ruimte is voor agressie, intimidatie en seksueel grensoverschrijdend gedrag. De vraag is: hoe regel je dat als bestuur? In dit artikel geven we een aantal handvatten en tips hoe je als bestuur een veilig sportklimaat kunt creëren en welke stappen je moet nemen bij een melding van grensoverschrijdend gedrag.
Heb je vragen, vermoedens, meldingen en klachten rond seksuele intimidatie en grensoverschrijdend gedrag? Binnen de KNVB is een groep vertrouwenscontactpersonen hiervoor het eerste aanspreekpunt. Bekijk deze pagina voor meer informatie over de VCP van de KNVB.
Wat verstaan we precies onder grensoverschrijdend gedrag?
Grensoverschrijdend gedrag is een verscheidenheid aan gedragingen waar het gaat over het toebrengen van (ernstige) schade op fysiek, mentaal en emotioneel vlak. Er zijn verschillende vormen van grensoverschrijdend gedrag, zoals.:
- Intimidatie en machtsmisbruik. Denk aan iemand angst aanjagen, onder druk zetten of overmatige controle uitoefenen.
- Seksuele intimidatie en misbruik. Onder seksuele intimidatie wordt verstaan: enige vorm van ongewenst verbaal, non-verbaal of fysiek gedrag met een seksuele connotatie (duiding), dat als doel of gevolg heeft dat de waardigheid van de persoon wordt aangetast.
- Discriminatie, het ongelijk behandelen en achterstellen van mensen op basis van kenmerken die er niet toe doen, zoals seksuele gerichtheid, godsdienst en levensovertuiging, etniciteit, geslacht (gender), handicap etc.
- Pesten. Pesten betreft alle vormen van intimiderend gedrag met een structureel/herhalend karakter.
- Agressie en geweld.
Wat kun je als club preventief doen aan grensoverschrijdend gedrag?
Er zijn verschillende manieren waarop je als vereniging, en als bestuur, grensoverschrijdend gedrag kunt proberen te voorkomen. Het Centrum Veilige Sport heeft een praktisch 5 stappenplan gemaakt, dat zeer geschikt is voor sportbestuurders. Door alle 5 de stappen te doorlopen kun je het sportklimaat binnen je vereniging optimaliseren.
- Stap 1: Hoe maken we een vereniging veilig? Als bestuur is het van belang om te weten wat goed gaat bij de vereniging en wat beter kan. Om hier inzicht in te krijgen kun je onder meer een heldere visie opstellen, een risico-inventarisatie uitvoeren, vrijwilligers trainen en omgangsregels opstellen. Een concreet voorbeeld van een maatregel die je kunt nemen is een vertrouwenscontactpersoon (VCP) aanstellen. Deze persoon biedt leden de mogelijkheid om in vertrouwen te praten over grensoverschrijdend gedrag.
- Stap 2: Wat kan beter? Om te bepalen wat de risico’s voor grensoverschrijdend gedrag binnen de vereniging zijn kun je een risicoscan doen. Deze scan bestaat uit drie onderdelen: stel een projectgroep samen, breng de risico’s in kaart en benoem de belangrijkste verbeterpunten. Een belangrijk onderdeel van de risicoscan is de checklist grensoverschrijdend gedrag.
- Stap 3: Wie doet er mee? Een veilig sportklimaat bereik je door goed samen te werken. Dat kun je als bestuur niet alleen. De onderstaande handelingen helpen iedereen binnen de vereniging te activeren:
– Geef bekendheid aan het beleid om grensoverschrijdend gedrag te voorkomen.
– Leer grensoverschrijdend gedrag herkennen (via bijvoorbeeld video’s of trainingen).
– Maak je leden actief door ze te laten meedenken en ze een taak te geven. - Stap 4: Wat spreken we af? Goede afspraken geven duidelijkheid over de omgangsnormen en regels in jullie voetbalvereniging. Je kunt als bestuur afspraken maken over gedrag, met als uitgangspunt de gedragsregels van NOC*NSF en de sportbonden. Ook wil je als bestuur zorgen voor sportbegeleiders van onbesproken gedrag. Hierbij speelt onder meer de VOG een belangrijke rol. Daarnaast is het belangrijk dat leden en ouders van jeugdleden de afspraken van de vereniging kennen. Door deze afspraken via bijvoorbeeld e-mails, sociale media en de website te delen zorg je voor bekendheid van de afspraken. Als bestuur kun je ook concrete maatregelen nemen om de veiligheid binnen de vereniging te vergroten, zoals het vier-ogenprincipe. Tot slot moet duidelijk zijn hoe je als vereniging omgaat met signalen en meldingen van grensoverschrijdend gedrag.
- Stap 5: Hoe houden we elkaar scherp? Om aandacht te blijven houden voor een veilige sfeer is het van belang het onderwerp op de agenda te houden, de maatregelen te monitoren en de voorlichting elk jaar te herhalen. Met de checklist beleid en communicatie krijg je als bestuur snel inzicht in de sterke en zwakke punten van het beleid en de communicatie wat betreft grensoverschrijdend gedrag en de cultuur binnen jouw vereniging.
5 STAPPENPLANBekijk hier meer informatie over het 5 stappenplan.
Wat te doen bij signalen van grensoverschrijdend gedrag?
Het is als bestuur belangrijk iedere melding serieus te nemen en te zorgen voor een integere en nette oplossing. Iedereen die iets waarneemt of ergens wetenschap van heeft, kan dat melden. Sporters, ouders, omstanders, bestuursleden, trainers, coaches, begeleiders, barmedewerkers, artsen, schoonmakers, etc. Welke acties je als bestuur onderneemt bij signalen van grensoverschrijdend gedrag ligt onder meer aan de melding.
Bij aanranding en verkrachting voer je nooit zelf gesprekken. Aanranding en verkrachting zijn zedenmisdrijven. Daarom is het noodzakelijk om iemand direct door te verwijzen naar de politie en Centrum Seksueel Geweld. Bij meldingen van lichtere vormen van fysieke seksuele intimidatie is het raadzaam de KNVB of Centrum Veilige Sport te raadplegen voor overleg voordat je zelf gaat handelen. En meldingen over verbale en non-verbale seksuele intimidatie kunnen door het bestuur(slid) zelf worden gehoord. Je nodigt dan de melder uit voor een gesprek voor een toelichting. Ook is het in de meeste gevallen verstandig de persoon die beschuldigd wordt te spreken, om te horen wat zijn/haar versie is van het gebeurde. Zorg dat je goed in beeld hebt wat de instrumenten en mogelijkheden zijn, die je als club hebt. Laat je daar zo nodig over informeren. Indien nodig kun je iemand op non-actief stellen of de politie inschakelen.
Overigens kan het ook zo zijn dat grensoverschrijdend gedrag niet bij de vereniging wordt gemeld, maar ergens anders. Er zijn mogelijkheden om grensoverschrijdend gedrag te melden bij de sportbond, NOC*NSF, het Instituut Sportrechtspraak (ISR) of de politie en het Openbaar Ministerie.
Wat houdt de meldplicht grensoverschrijdend gedrag precies in?
Bestuurders en begeleiders van sportverenigingen zijn verplicht om vermoedens van seksuele intimidatie te melden aan hun eigen sportbond (in dit geval de KNVB) of het Instituut Sport Rechtspraak ISR. Met het Centrum Veilige Sport (CVSN) kun je overleggen over te nemen acties en ondersteuning in het netwerk. Voor alle andere leden van een vereniging is het vooral van belang dat zij zich ervan bewust zijn dat grensoverschrijdend gedrag voor kan komen. Wanneer zij signalen herkennen, kunnen zij hiervan ook een melding doen.
Door te voldoen aan de meldplicht maak je als bestuurder meteen gebruik van het netwerk aan ondersteuning dat de sport heeft opgebouwd. Alle meldingen worden opgeslagen in het landelijk Case Management Systeem van de sport. Het CMSS geeft het Centrum Veilige Sport en de sportbonden de mogelijkheid om gezamenlijk dossiers aan te leggen én om over de sportbonden heen te volgen wat er gebeurt.